kaljapang
masanliawliaw a kaljapang i indiya, malasiya, pilipinias, ukinawa(琉球)kata i sidipan i taiwan a lizukan. aicu a kaljapang mavan a rurazek sa tjakedri a kasiw, qaw rupacun taicu a kasiw itua kacasavan na payuwan tua qemapaz. nu venuciyar ta vicelacelay a hana na kaljapang, sanguljingulji angata itua umaqan. aza ngadan a pacugan na “加羅板” i tawugu na taitu a king mavan a liaw a kaljapang i kadjunagnan izua. sa, izua a cawcau a alapen aicu a kasiw a ngadan tua papungadan ta umaqan, sa pinaka a “tja’aljapang”.
sikakudanan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]uri masancinunan a payuwan nu nakivavuyanga timadju, uri alapen a tjaljananguaqan a kasiw a santuzungan na payuwan, mananga nu cemual a kudrakudral a vavuy, inika pavalat tua vavuy aza tjakit. qaw, masa a kinakemudan na kasiw nua kaljapang sa madjulu a kigemgem, kata caljeqil sa inika madjulu a veneceluq taza kasiw, saka aicu a kaljapang a tjaljananguaqan a kasiw a santuzungan.
aicu a asav na kaljapang, maqati uta a semanpikak. uri pazulju a payuwan taza karuveljevelj, atap kata kaljapang tua semanpikak, qaw qaljemeqem aza vawa sa inika madjulu a mapulaw. nu tjaliaw a kaljapang nu semanpikak, uri tjamacam aza vawa nu venawanga; nu tjaliaw a karuveljevelj, uri tjasaluman aza vawa nu venawanga.
maya culeculeq nu semanpikak, mananga qaveleng aicu a pikak, sa qaljeceqec a vawa.
kasicuyanga, izuanga a kakudan tua kivecik. namacaqu a cemepu a vavayavayan, uri kivecik ta lima niamadju, qaw uri kivecik tua valjanga a uqaljaqaljay. nu namaytazua, nalap ta ricing na kaljapang sa cemedap kata kemuljav, qaw uri sipakivecik aicu a kaljapang a ricing na payuwan, sa izua a quljemu a liljuwas sa bulabulay a vinecikan nua tjapayuwan.
kaizuanan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]鄭漢文、王相華、鄭惠芬、賴紅炎編(2005)，《排灣族民族植物》，行政院農業委員會林業試驗所。P103-104。