Qakaw king
akaw (pintung king) | |
 | |
| na tjaivavaw a sihu a kinapangaljan a paljavak | taiwan |
| sicuayanga a ngadan | akaw |
| sepaljavak | ita hici, tjelu ceng kata drusa puluq sa siva a qinaljan |
| sepaljavak | ita hici, drusa ceng kata tapuluq a qinaljan |
| sihu
-guciu -remasudj a kilalaing takakudan a pacaqan -qinati a hulic a sihu |
-潘孟安(pacun ta kinciu na pintung king)
-pintung kingsihu
|
| pulingetjan nua kadjunangan | 2775.6003km² |
| caucau
-pipenuljatan na caucau
-papu ngadan tjai sangasangas -paljingan |
-alu puluq kudrav sa siva kuzulj sa pitju taiday sa unem puluq sa lima a caucau (809,765)(2021 a cavilj kata sepatj a qiljas)
-masansivalulj (8) -drusaiday sa siva puluq sa ita a caucau/km² |
| sinipakelang
-hana -kasiw -qayaqayam |
-九重葛
-yasi -紅尾伯勞 |
| pukeljang a venecikan na takakudan a umaq a sihu | 10013 |
| tjuljivar ta guan | taituking, takaw |
akaw king (pinairangan：Pîn-tong-koān；nginaingayngan：Pinˇ dungˊ ian；minakadawan: Akauw；pinaywanan：Qakaw) avan angata ca king nua i taiwan. imaza i tjaljanavaljan a pasakaledep a navalj tua Taiwan, avan ca tjaljaladruqan pakata kinalangan nua kadjunangan a pasakaledep a king. a i viri nakidjekec tua takaw king, a i kacedas nakidjekec tua viri a kavulungan kata Taitu king, rusezaman a kinaizuanan. au pakata sengsengan sinan pazangal ta nugiu kata kiciqavan, ljakua tucuanga cavilj, izuanan pazangal zemurung ta riuku. pakata racev izua niubang, azuki, dinaung a qecilu, na bibi a tamagu sa djaungi, hungren(紅仁) bibi a qecilu, pangudrai, manges, mizaw, tjipus,sebanyu(石斑魚), sakula quzang, makaljavek a qecengecengel a ciqaw, keke kata tama nigi.
cinalivatan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
aza kadjunangan maitucu i akaw kata takaw hici, kasicuayan avan nu paiwan zuku kata pinpu makadaw zuku a kadjunangan niamadju. au aza paiwan zuku na imaza lemindjelj ta tjakuvukuvulj, makazayazaya kata timur ta qaca timitim nua minecengan (tjalja vulungan a pukindri). saka izua mapulju makadaw zuku, izuanan pairang kata haka mangetjez mamaza pitjaviljan maqati pagaugaw ta nemanga. au aicu sirasudjan i qinaljan masualap ka mata ripun a djiday.
i tua uranda djiday[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
lja paka sadjelung a uranda ta mincaw(明朝) sihu, avansika patjavat a sema taiwan a patagilj tua siubay a sengesengan, sa leminling tua caucau sauing mataiwan a paljilji ta minatu marekadu. ka 1625 a cavilj, zemuga ta siawliucyu itua zuga nakadjunangan, sa siqivuan tu “mattysen”. ka 1633 a cavilj, patagilj kemin ta tjuamalji a caucau kata kacalisian kemasi tainan, takaw kata akaw kinipusaladj a ljitaladj i siawliucyu, lja ika padjalim a kemasengseng, sa aza uranda sinantuban za pairang kau muliven a kacalisian a pakalakuka. djemaljum ta 1636 a cavilj, lja na izua kedri a lami a munday. sa ika namapacun tu meljenguaq, avan zua patagilj sakucen a kacalisian a pasa patawiya (tucu i ingni yacyata hici)(印尼雅加達), kapitjaivililj anga aza i siawliucyu sipa quma ta pairang na uranda. ljaki ika nanguaq a qinuman na pairang, nasa kipuvarung a kitjaula pusaladj a qemuma a izuangata a kacalisian imaza, ljakua kavililjanga sausauing a kitjuvaday tua kacalisian. avan tauta, aza akaw a kadjunangan mavan a makadaw a kakaizuanan, masan ta maretimalji a qinaljan, au kisatja tua uranda.
minzen djiday[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
ka 1644 a cavilj, izuanga caucau i siawliucyu(小琉球) kemasi vudjan chunzu patjavat mamaza. pakata kinkiu a vecik, ka 1644 a cavilj, izua lja li(李) kemasi tjindjiang(晉江), ka 1688 a cavilj, izua lja cay(蔡) kemasi nanan(南安) kata lja wang(王) kemasi tjindjiang, ka 1671 a cavilj, izuanan lja lin(林) kemasi tjindjiang sezuljuzulju ljitaladj a qemuma i tucu liucyu guan.
ka ti kamakama 鄭成功 djemadjas pasanavalj a taiwan sa kanri imaza, aza kadjunangan pakata akaw qinaljan mavan a sedjelj a wannyan(萬年) king, saka pavalitan ta sipavecik pa ti wannyanzu(萬年州) sa kanrivi. tazua linlingen aza sivitay a sema vuljavuljau a kadjunangan a qemuma, au cineviqe imaza tu alu a qinaljan kata na kacalisian a qinaljan, izua likang guan, pintung hici, wandan guan, sinyuan guan, linbien(林邊) guan, mata cecen(車城) guan kata vuljavuljau aicu imaza tucu akaw king. ti kamakama 鄭成功 saljinga djemadjas tua akaw a kadjunangan, sa malivu kata kacalisian imaza, ljakua ika djemalim kavililjanga.
cinting a djiday[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
ka citing a djiday, pavalitan qivu ta “vungsan guan”, matu tucu akaw a kadjunangan, lja izua qaca a kawpin(高屏) pana(tazua qivu ta siadansuy pana), ika naseljenguwaq a djalan. au tja tjuruvu a caucau marekutj a vaik a makacedas a kadjunangan, saka izua mapulju a pairang imaza. ka 1697 a cavilj ti yuyunghe(郁永河) semamza, timadju vecik ta “aza sikataqaljan penuljat avan nu kacalisian i zulu, vungsan”. ljakua ka 1664 a cavilj ti 鄭經 uri kasengesengeng ta “屯田之制” aicu a kinsic, au matu ta cinting sihu (ti kamakama kangsi) kanri a vecekadan a cavilj, i pasakacedas a siadansuy pana (tazua izua kangdung kata kangsi aicu drusa li), tja tjuruvu a sikataqaljan kimaya sedjelj a haka zuku tiamadju kemasi kuangdungsen(廣東省) djainzu(嘉應州) (tucu i mizucy梅州市), au tjatjuruvu a caucau avan nu lja yang(楊), lja zang(張), lja zen(鄭) kata lja ku(古) aicu sepatj a marekasusu qemuma imaza. ka 1698 a cavilj, a na haka tjaisangas a mareka caucau kemasi dungkang pana, lilu(麟洛) pana kata wulu(武洛) pana kitjuvay tua matjatjelu a kadjunangan a qemuma, masan ta tucu a liuduy(六堆). ka 1721 a cavilj, tazua zuyikwi (朱一貴) marivu, aza haka zuku lemindjelj anga puluq sa tjelu a qaca zuang(大莊) kata unem puluq sa sepatj a kedri zuang(小莊).
tjaljazua mapazulju a pairang i akaw, lemindjelj ta “下淡水巡檢分署” imaza(tucu i pasakacedas a kawpin pana), matu gimeng i vungsan guan, ljakua ika paqulid a sincency.
mata 1721 a cavilj, ti 藍鼎元 kemasi zangzu, kata sivitai ti 藍廷珍 aza kaka nimadju, mangetjez i taiwan lja sipasemekez ta zuyikwi marivu, au lja 藍 kata tjuruvu a sivitay kidjaula imaza ika vaikanga cemikel, kicaing i alikang(tucu likang guan). katjasangas uri patagilj a qemuma, pakata pairang imaza, i pasaviri a pintung hici, sedjelj a patjavat a cucau kemasi zangzu, i pasanavalj a pintung hici, sedjelj a patjavat a caucau kemasi chunzu, au i pintung hici sedjelj a caucau kemasi chunzu kata zangzu. ka 1734 a cavilj, inia amin aza akaw a kadjunangan ljaqedi ta paiwan zuku a kakaizuanan, tjaliaw inalap na pairang a kadjunangan, sa matatevetevelj kata makadaw zuku a sikataqaljan i vungsan alu a qinaljan(鳳山八社). ka 1720 a cavilj izua “鳳山縣志” a vecik ta “kemasi pasanavalj a dansuy pana, ti pairang matatevetevelj kata kacalisian, au paravac ti haka zuku”.
ka 1764 a cavilj, aza pitung hici masan tja mirazek a cydje(市街), mata 1836 a cavilj, aza sivitay kata sikataqaljan maciuciu lemindjelj ta aku a djeljep, izua kacedas, kaledep, navalj kata viri aicu sepatj a paljing. sa maqacuvung a seman umaq pakata pintung cydje. au mayanga, lja izua “屯番制” kata “守隘政策” aicu drusa a kinsic a zemurung. aza makadaw zuku patagilj patjavat pasa tjiusiu a tjeljekaz, sa tjaljiazua masan ta pitjuvaikvaik niamadju ta kinaizuanan.
ka 1874 a cavilj, lja za i liucyu miyaku(宮古島) a caucau na maqaqeci ta kacalisian, sa aza ripun sihu siqivu ta sivitay a remaranga tua i taiwan, avan nu sinvaudijan a maqaqeci aicu a rikishi, ka cinting sihu kemeljang tu sanpazangaleng a zeman ta pakaljavek a sengsengan, linlingen aza tjavavaw a kamakama ti沈葆楨mavuljavuljau a lemindjelj ta kisazeman ta makaljavek, tjaivililj a cavilj, lemindjelj ta tjalja navaljan a vuljavuljau guan, au sini varung ta vuljavuljau i pasanavalj a suaymang(率芒) pana, tazua djiday piniliqe a akaw matja drusa a kadjunangan, i pasaviri a suaymang pana avan nu vungsan guan, i pasanavalj a suaymang pana avan nu hencun(恆春) guan, au qivu ta taiwanvu(台灣府)(ka lemindjelj ta taiwansen anga imaza pavalitan qivu ta tainanvu).
au aza vuljavuljau kadjunangan nua i pasanavalj a akaw, ka 1875 a cavilj kemasi vungsan a kitjuwaya a kanri au lemindjelj ta guan.
ripun a djiday[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
tucu pintung hici avan nu tjalja qacavan a hici i akaw, sicuayan a ngadan “阿猴”(zaing: akaw), au katjaisangas a ripun a djiday pavalitan ta “阿緱(zaing:aku)”, kasicuayan na pinpu zuku angata kakaizuanan. lja aicu a kadjunangan imaza i pasakacedas a banpin(半屏) gadu a takaw. avansika ripun a djiday, aza ripun pavalitan “阿緱(zaing:aku)” tua “pintung” aya ngadan.
ka ripun sihu djemadjas taiwan, aza tainanvu(台南府) pavalitan ta tainan king, au izua sicuayan a vuljavuljau kata vungsan aicu a drusa king sipavecik patainanvu sa kanrivi, sa masan ta cyting(支廳) sipavecik patainan king sa kanrivi. ka 1896 a cavilj, aicu drusa cyting piqen sa kisuvek masan ta vungsan guan, sa sualapen cyting, lemindjelj kakudan a gimeng. imaza i alikang(阿里港)(kata takaw minung), akaw, wandan, neypu, dungpu, vangliaw, vuljavuljau. ka 1898 a cavilj, sa sualapen vungsan guan, au aicu a kakudan a gimeng qepuing ta sepatj a kakudan a gimeng i akaw(kata takaw minung), tjiusiu, dungkang kata vuljavuljau, sipavecik patainan king sa kanrivi. ka 1900 a cavilj, tucu takaw minung kemasi akaw a kakudan a gimeng pavalitan sipavecik pa vansuljaw(蕃薯寮) a kakudan a gimeng. sualapen cawzu a kakudan a gimeng, saka amin akaw kata dungkang a kakudan a gimeng. ka 1901 a cavilj gugac, vuljavuljau a kakudan a gimeng piqen sa kisuvek masan vuljavuljau ting(廳), au lemindjelj vuljavuljau, vangsan(枋山) kata wensay(蚊蟀) aicu tjelu a cucansu(出張所). au mamaw a cavilj ziuicigac, aza akaw kata dungkang aicu drusa kakudan a gimeng qepuing masan ta akaw ting. sa lemindjelj alikang, neypu, wandan, dungkang, cawzuzuang kata vangliaw cyting. au sualapen neypu kata wandan cyting. mayanga aza tjelu a cucansu i vuljavuljau ting pavalitan ta cyting (vuljavuljau cucansu sipavecik pavuljavuljau ting sa kanrivi, inika lemindjelj ta cyting). ka 1903 a cavilj, akawting pavalitan ta akuting. ka 1909 a cavilj, aicu akuting qepuing kata vuljavuljau ting, vansuljaw ting, au izua tapuluq cyting.
ka 1920 a cavilj, akuting kata tainanting a akungdin(阿公店), vungsan, takaw, nanzeken(楠仔坑) aicu sepatj a cyting qepuing masan ta takawzu(高雄州), lemindjelj akaw, tjiusiu, dungkang kata vuljavuljau aicu sepatj a djin(郡) i tucu akaw a kadjunangan(katjaisangas kata takaw ljukuy, tawyuan, mawlin, katjaivililj pakilingdjelem tua cysandjin), ka 1933 a cavilj, ini amin aicu sepatj a djin, aza pintungdje(屏東街) sipavecik pa pintung djin sa kanrivi, saka pavalitan ta pintung hici.
minku sihu a djiday[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
ka 1945 a cavilj, tjuka minku sihu djemadjas i taihuku. aza sepatj djin(郡) pavalitan ta cy(區) sedjelj a i takaw king. au aza pintung hici pavalitan ta sensiasi(省轄市), ka 1946 a cavilj, aza wandan(萬丹), cangsin(長興) kata djukuai(九塊) guan sipavecik papintung hici sa kanrivi. ka 1949 a cavilj sangac, aza takaw na kacalisian a guan piqen sa kisuvek, lemindjelj ta kawvung(高峰) kata siungvung(雄峰), sa pa aicu drusa guan sa kanrivi. ka 1950 a cavilj, aza tjaisangas ta tjelu guan i pintung hici, tjelu guan i takaw pintungcy, ita cen kata unem guan i cawzucy(潮州區), ita cen kata sepatj guan i dungkangcy, ita cen kata drusa guan i vuljavuljau, izuanan aza vuday, makazayazaya kata timur i siungvungcy, lima guan i kawvungcy, qepuing au lemindjelj ta pintungking (akaw king), sa sualapen siansiaci(縣轄區), saka izua tjelu puluq a guan. ka 1951 a cavilj, tjaisangas pintung hici sedjelj a sen sa kanri au ljateku ta sedjelj a akaw king sa kanri, masan ta pintung king siansiasi(縣轄市), au aza linbien guan piliqen sa lemindjelj tua zuma a nanzu(南州) guan. ka 1955 a cavilj, cangze(長治) guan piliqen sa lemindjelj tua zuma a linlu(麟洛) guan.
kadjunangan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
izua tu 2775.6003km² a pulingetjan nua kadjunangan. aza i tjaljakacedas mavan a gadugadu i wutay(霧台) guan, aza a i tjaikaledep mavan a liucyuyi(琉球嶼) a kaledep, au a i tjainavalj mavan anga i vuljavuljau cisinyen(七星岩) a navalj, a i viri avan zua i kawsu guan djuljaw(舊寮) a viri. a i kacedas mavan anga a ljaviljaving a gadugaduan i vecekadan tua taiwan kata valangaw, a i tjaikacedas mavan a taipingyan (ljavek a viliping), a i tjaikaledep mavan a taiwan ljavek(ljavek a navalj), aicu drusa a ljavek sinan tineveljan a kadjunangan pakata eluanbi(鵝鑾鼻) a navalj, a i tjainavalj mavan a base(巴士) ljavek, i viri nakidjekec tua kawpin(高屏) pana a tjayquvulj kata takaw.
aza pasakaledep a kadjunangan i akaw mavan a kazatjan aza akaw lizulizuk aya, mirazek ta nugiu kata ciqaw a sengsengan, aza caucau qepuing ta imaza. aza pasakacedas a lizuk a kadjunangan avan nu tjaqacavan a gadugadu kata gadu, sedjelj navalj a gadugaduan i vecekadan tua taiwan. au aza viri a kavulungan paselaw a ljavavavan nua gadu kimaya itua tjelu kuzulj a maru tadjekuacan, mavan a navalj a gadugaduan i vecekadan tua taiwan. au avan za tjaljavavavan a kadjunangan i king. nasepaiwan zuku a kagaduan tauta. tjaljiazua ljateku pasanavalj, au mata i vuljavuljau a kadjunangan.
kalevelevan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
aza penuljat a kadjunangan imaza i pasanavalj a peihuikuisiyen. ini amin a gadugadu, aza kadjunangan tjara sedjelj ta a kalevelevan semezan tu kemaledeledev. ika qaca maretimaljimalji a sezaman. kemasi sangac mata ziuicigac mavan a semezam, kemasi ziunigac mata tjaivililj a cavilj a sangac mavan a semeljec.
matjeveng kata liaw a qudjalj i kaljazalangzangan, sumalji aza i ljaqedi ta kulaljuc guan a sivalian, izua tjaliavan a qudjalj i kaljazalangzangan i taiwan, masanmusalj avan ca i pasakaledep a vuljavuljau a kadjunangan. 30-33℃ a tjaljaqacavan a sezaman, 24-26℃ a tjaljakedrian a sezaman, tjametad i kaljavuceleljan, 24-27℃ a tjaljaqacavan a sezaman, 16-19℃ a tjaljakedrian a sezaman. ika makuda aravac a kinaizuanan, ljateku tjaliaw tu 3-4℃ a ljemita qadaw papamaw a sezaman, nu maqadaw masa ljavavaw 28-30℃ a sezaman.
aza vuljavuljau a kadjunangan lja izua ljavek a vali pasamaza, ini qaca ta sezaman nu i kaljazalangzangan maqadaw, au ini teku ta sezaman nu i kaljavuceleljan aicu pinakisumalji “sepatj a sikapavalitan matu kaljevuvuan” a kalevelevan. nu i kaljazalangzangan maqadaw tu tjateku 2-3℃ pakata akaw zuma a kadjunangan. nu i kaljavuceleljan salilim tjavavaw ta 2-3℃ pakata akaw zuma a kadjunangan. nu izua tjaljaljeqel a kalevelevan pasanavalj, izua tjavavavan tu 5℃ a sezaman kata pasaviri a vangljaw.
| vangljaw(枋寮) gukusiu pakata kalevelevan penapamapamaw a ziriu | |||||||||||||
| qiljas | icigac | nigac | sangac | sigac | gugac | lukugac | sicigac | hacigac | kugac | ziugac | ziuicigac | ziunigac | itacavilj |
| a tjaljaqacavan a sezaman ℃(℉) | 25.3
(77.5) |
26.1
(79) |
28.2
(82.8) |
30.4
(86.7) |
32.1
(89.8) |
32.9
(91.2) |
33.5
(92.3) |
33.2
(91.8) |
32.7
(90.9) |
31.3
(88.3) |
29.2
(84.6) |
26.4
(79.5) |
30.11
(86.2) |
| a ljemita qadaw papamaw a sezaman ℃(℉) | 19.7
(67.5) |
20.7
(69.3) |
23.0
(73.4) |
25.9
(78.6) |
28.1
(82.6) |
29.0
(84.2) |
29.6
(85.3) |
29.3
(84.7) |
28.8
(83.8) |
27.2
(81) |
24.4
(75.9) |
21.0
(69.8) |
25.56
(78.01) |
| a tjaljakedrian a sezaman ℃(℉) | 15.0
(59) |
16.0
(60.8) |
18.5
(65.3) |
21.9
(71.4) |
24.5
(76.1) |
25.8
(78.4) |
26.3
(79.3) |
26.0
(78.8) |
25.4
(77.7) |
23.7
(74.7) |
20.4
(68.7) |
16.6
(61.9) |
21.68
(71.01) |
| aicu ziriu pavavaw kemasi cungyancisiyangcy | |||||||||||||
zukuan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
ka 1926 a cavilj aza ziriu pakata semupu ta caucau a penuljat, izua 148,500 a caucau nasevudjan, 63,700 a caucau nasekuangdung. (ka cinting a djiday kata min a djiday pakata kinapangaljan a paljavak izua vudjansen kata kuangdungsen). imaza tjatjuruvuan a pairang, sedjelj a pairang, saka izua tauta 23% a ngaingai zuku, au kimaya izua 8.4% pakata ciyukuk zuku. aza pairang izua kemasi chunzu(泉州), zangzu(漳州), izuanan ta nasetaiwan a tjiusiu caucau. izua hulawke(福佬客) i vuljavuljau a kadjunangan kata gawsu(高樹) guan. aza caucau kemasi kuangdung patjemaza, sedjelj a caucau i djainzu(嘉應), izua tu 90% pakata penuljat a haka zuku imaza. au izua caucau kemasi huyzu(惠州) kata tjiusiu patje i tawyuan(桃園), sinzu(新竹) kata miawli(苗栗).
aza kacalisian kimaya izua 7.4% pakata penuljat a caucau i akaw, sedjelj paiwan zuku kata drekai zuku. mata 2020 a cavilj pitju qiljas, paiwan zuku kimaya izua 6.03% au drekai zuku kimaya izua 0.75%, avan angata tjatjuruvuan masansitjelulj a kacalisian pakata king i taiwan. tja kedri ta i valangaw katua kalingu. au pakata pinpu zuku imaza, sedjelj a makadaw zuku, mata 2017 a cavilj kugac 25 a qadaw, kipavecik ta 1803 a caucau, au izua 205 mareka caucau avan ta zuma pinpu zuku, kimaya izua 0.24% pakata penuljat a caucau nua king. masa tjuruvuan ta kudraw a caucau pakata makadaw zuku.
- kacalisian: aicu a kacalisian na sepaljavak tua i Vutai, Santi, Macia, Kulaluc, Laiyi, Seze, Mutan katua Cunze gu a qinaljan nua Vuculj, Ravalj katua Rekai.
- Hanzuku i Taiwan
kai[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
pakata kiniljvaran a kai i akaw, aza kai a pinaiwanan paqaqarut i timur, makazayazaya, neypu(內埔), kulaljuc, rai, kasugagu, sisigu, sinvaudjan kata vangecul, au aza kai a rinekaian paqaqarut i vuday, aza nginaingayngan paqaqarut i kawsu(高樹), cangze(長治), linlu(麟洛), zutien(竹田), wanluan(萬巒), sinpi(新埤) kata tjadung(佳冬). au aza pinairangan sinan pazangal i zuma a qinaljan kata pintung hici.
caucau[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
| cavilj | caucau | +:metjeruvu
-:mavekelj (%) |
| 1960 | unem puluq sa sepatj a kudrav sa lima kuzulj sa sepatj a caucau (645,400 a caucau) | — |
| 1966 | pitju puluq sa unem a kudrav sa itaiday sa ita a caucau (760,101 a caucau) | +17.8% |
| 1970 | alu puluq sa drusa a kudrav sa alu kuzulj sa pitju taiday sa unem puluq sa ita a caucau (828,761 a caucau) | +9.0% |
| 1975 | alu puluq sa lima a kudrav sa pitju kuzulj sa alu puluq sa siva a caucau (857,089 a caucau) | +3.4% |
| 1980 | alu puluq sa alu a kudrav sa alu kuzulj sa drusaiday sa pitju puluq a caucau (888,270 a caucau) | +3.6% |
| 1985 | siva puluq a kudrav sa ita kuzulj sa alu puluq sa ita a caucau (901,981 a caucau) | +1.5% |
| 1990 | alu puluq sa siva a kudrav sa tjelu a kuzulj sa drusaiday sa alu puluq sa drusa a caucau (893,282 a caucau) | −1.0% |
| 1995 | siva puluq sa ita a kudrav sa ita kuzulj sa alu taiday sa sepatj puluq sa tjelu a caucau (911,843 a caucau) | +2.1% |
| 2000 | siva puluq a kudrav sa pitju kuzulj sa lima taiday sa siva puluq a caucau (907,590 a caucau) | −0.5% |
| 2005 | alu puluq sa siva a kudrav sa tjelu kuzulj sa lima taiday sa sepatj puluq sa sepatj a caucau (893,544 a caucau) | −1.5% |
| 2010 | alu puluq sa pitju a kudrav sa tjelu kuzulj sa lima taiday sa siva a caucau (873,509 a caucau) | −2.2% |
| 2015 | alu puluq sa sepatj a kudrav sa ita kuzulj sa drusaiday sa lima puluq sa tjelu a caucau (841,253 a caucau) | −3.7% |
| 2020 | alu puluq sa ita a kudrav sa drusa kuzulj sa unem taiday sa lima puluq sa alu a caucau (812,658 a caucau) | −3.4% |
sinkiw[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
sengsengan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
paljavakan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
matja 21a gu kata 3 a zen i Qakaw king tucu.
- zen (Taiwan) (3)：Cauzu zen、Tungkang zen、Langkiaw zen
- na pairang a gu (21) ：Uantan gu、Kantin gu、Singyan gu、Linpian gu、Nanzue gu、Lieciu gu、Hangliaw gu、Hangsan gu、Cecen gu、Manzue gu、Kausu gu、Tjieru gu、Yinpu gu、Likang gu、Neipu gu、Zutian gu、Cangze gu、Linlue gu、Uanruan gu、Sinpi gu、Ciatung gu
palisian[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
sinupuan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
| daigaku |
| na sihu akaw daigaku |
| na sihu akaw keci daigaku |
| kuzing daren(大仁) keci daigaku |
| kuzing meyhe(美和) keci daigaku |
| cehuy(慈惠) pakata biuing kata kusi a sengsengan a gaku |
| kaucung a gaku |
| akaw kaucung a gaku |
| na vavayan kaucung a gaku i akaw |
| pinbey(屏北) kaucung a gaku |
| tjiusiu kaucung a gaku |
| na sihu akaw tatuluan ta pakata kuba a sengsengan a gaku |
| na sihu dungkang(東港) tatuluan ta pakata ljevek kata paciqaw a sengsengan a gaku |
| na sihu vuljavuljau tatuluan ta pakata kuba kata pavelid a sengsengan a gaku |
| na sihu neypu(內埔) tatuluan ta pakata nugiu kata kuba a sengsengan a gaku |
| na sihu tjadung(佳冬) tatuluan ta pakata nugiu a sengsengan a gaku |
| dungkang(東港) kaucung a gaku |
| laiyi(來義) kaucung a gaku |
| datung(大同) kaucung a gaku |
| vangljaw kaucung a gaku |
kakipucemelan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
衛生福利部屏東醫院 kakipucemelan a akaw nua wyvupu
國軍高雄總醫院屏東分院 kakipucemelan a akaw nua takaw a sivitai a kuga
高雄榮民總醫院屏東分院 kakipucemelan a akaw nua takaw rungmin biuing
undu[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
nasidjaravacan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
| kisiya a djalan |
| taiwan kisiya kanricy |
| a kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i akaw |
| a kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i pasa navalj |
| disiaba i vangljaw |
| disiaba i akaw |
| kunglu |
| tjaljavavavan na djalan |
 masansitjelulj a tjaljavavavan na djalan
|
 masansimuluq a tjaljavavavan na djalan
|
| djaljavan a sengkunglu |
 masansika alumuluq sa alu a sengkunglu
|
| sengkunglu |
 sangasangasan a djalanan i taiwan
|
 masansitjelulj a djalan i taiwan
|
 masansivalj a djalan i taiwan
|
 masansivalj a wu (戊) a djalanan i taiwan
|
 masansimuluq sa pitju a djalanan i taiwan
|
 masansika drusamuluq sa drusa a djalanan i taiwan
|
 masansika drusamuluq sa sepatj a djalanan i taiwan
|
 masansika drusapuluq sa unem a djalanan i taiwan
|
 masansika drusapuluq sa pitju a djalanan i taiwan
|
| naking a vinaciqan ta djalan |
 itaiday alu puluq sa lima a vinaciqan
|
 itaiday alu puluq sa pitju a vinaciqan
|
 itaiday alu puluq sa siva a vinaciqan
|
 itaiday sivapuluq sa siva a vinaciqan
|
 drusaiday a vinaciqan
|
| drusaiday a vinaciqan |
 itaiday alu puluq sa ita a vinaciqan nua hici
|
 itaiday alu puluq sa alu a vinaciqan nua hici
|
| basu |
| basu a ku kang |
| basu a dunglian |
| basu a akaw |
| hikugiu |
| vuljavuljau hikugiu |
rupungad a caucau[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
- lipuing
- bunka
- cungtung
kakivangvangan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
racev[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
| 琉璃珠 | qata |
| 陶壺 | djilung |
| 金鑽鳳梨 | panguralj |
| 蓬萊米 | penglay paday |
| 台灣藜 | djulis |
| 愛文芒果 | manges |
| 牛蒡 | niubang |
| 苦瓜 | kawkuy |
| 小黃瓜 | |
| 檸檬 | ningbung |
| 香蕉 | veljevelj |
| 蓮霧 | tjipus |
| 蜜棗 | mizaw |
| 木瓜 | mukuy/muka |
| 火龍果 | qudjidjilj a vinangalj |
| 文心蘭 | |
| 白玫瑰 | vuteqiteqi a bara vuciyar |
| 紅豆 | azuki |
| 洋蔥 | tama nigi |
| 椰子 | yasi |
| 萬巒豬腳 | wanluan kulakula a riri |
| 黑鮪魚 | makaljavek a qecengecengel a ciqaw |
| 櫻花蝦 | sakula quzang |
| 石斑魚 | sebanyu |
| 可可 | keke |
| 麻油 | mayu |
-
djilung kata qata -
panguralj -
djulis -
manges -
ningbung -
wanluan kulakula a riri -
yasi -
mukuy/muka -
tjipus
mareqali i gaikuku[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
| sazazatj | kuga | senhun | hici | zikang |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  Amirika |
Hawaii | Maui (Hawaii) | 1983.12.12 |
| Colorado | Jefferson | 1989.11.01 | ||
| Texas | Fort Bend | 2015.04.23 | ||
| 2 |  Vanuatu |
Sanma | 1995.04.13 | |
| 3 | Marshal | mili huandjiaw(米利環礁) | 2019.07.18 |