Beinan

kemasi Wikipedia
binan
(卑南鄉)
a i pasaljavek i binan
binan imaza
na tjaivavaw a sihu a kinapangaljan a paljavak taitu
sicuayanga a ngadan puyuma
sepaljavak tapuluq saka tjelu a mula, tjelu taiday a talingan
sihu

-guciu

-remasudj a kilalaing takakudan a pacaqan

-qinati a hulic a sihu

-許文獻pacun ta guciu na binan

-nasebinan a gukusiu

-daihiyukay na binan

pulingetjan nua kadjunangan 412.6871km²
kinamamamawan tua vavavan nua gadu alu taiday a maru vavavan tadjekuacan (800m)
caucau

-pipenuljatan na cawcau


-papu ngadan tjai sangasangas

-paljingan

-ita kudrav sa unem a kuzulj sa siva a taiday sa sepatj puluq a siva a caucau (16,949)(2021 a cavilj ita qiljas)

-masanmusalj

-unem a kuzulj sa alu a taiday saka sepatj puluq kata drusa paljingan (6,842)

sasupuan na yubinkiuku/yuzeng 954
pukeljang a venecikan na takakudan a umaq a sihu 10014040
tjuljivar ta guan yanping (延平鄉), shikanu (鹿野鄉), vavukud (東河鄉), valangaw, tjavuali , daren; vudai

a binan (pinuyumakan: puyuma; ’inamizukuan: Puyuma; rinukaian: Pinang; nginaingayngan: biˊ namˇ hiongˊ; pinairangan: Pi-lâm-hiong) imaza i pasakacedas a vecekadan tua taiwan, a i viri nakidjekec tua shikano katua inpiing, a i pasakacedas a viri mavananga a i vavukud, a i tjaikacedas mavan a taipingyang a ljavek, a pasamaza ledepan kicencen nakipuljaqedi ta i vuday, a i navalj nakicaing tua i valangaw, tjavuali katua djinfung.

aicu kadjunangan imaza i navalj tua kalingu a sema taitu a nakilaing tua gadu a lizulizuk, saka pinulingetjan nua vecekadan a gadu i taiwan kata makaljavek a marekagadu, au izua a unem puluq a pasaliaw a calisilisi a kadjunangan, izua a nakemasi binan a pana, kadjipun a pana, likavung a pana a makabinan a guan. a kadjunangan namasan semezan tu kemaledeledep.

a i binan gu a caucau izua manita kudraw sa unem a kuzulj sa siva a taiday sa sepatj puluq a siva a caucau (16,949 a caucau) (2021 a caviljan ita qiljasan), na i taituking tjalja tjuruvuruvuan a caucau a mula taguan. a imaza caucau sedjelj a pairang katua 35% a kacalisiyan (izua a puyuma zuku, amizuku katua rukai zuku), a pakata nugiu a sengsengan izua. tucuanga masa i kadjipun a ungesing katua a rusenasenay a ti amit kulilay a sinikaligu, au masan vaquan a tataliduan a qinaljan, a remayurangan a sengsegnan meqaca saka mirazek.

a kai pinuyumakan, ’inamizukuan katua pinairangan.

cinalivatan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

kasicuayan aza i binan a pinaljavakan, ka valjakana a nadjemadjas, namasanparavac i pasakacedas. aza uranda nu qivu “pimala” aya.

ka cinting a djiday cineviqe tu masan na kacalisian a kadjunangan. likinay a paqetelem a ljitaladj. au tazua izua a pinaka “binan alu a qinaljan” a qinepu.

aza ngadan a binan aya, namasanlialiaw a sirukaiyan, a tja semalu a qivuan avan za “pinaski” a siqivuan. a kai a kinacalisianan “puyuma” aya aza imi, nagemaugaw ta tjeljavavavan a vadis. sinpapukining ta mamazangiljan a ti “pinaray”, mavananga a tucu kisiya a “puyuma” kemasi a ngadan.

ka 1875 a caviljan lemindjelj tua binanting (卑南廳). ka 1886 a caviljan pavalitan ta taitu tjelizu (直隸州). aza sitjaisangasan a kinkinkiu a kamakama ni huse (胡適) a kama ti vuvu i hutihua (胡鐵花) a kicapilj ta kakudan. ka ripung a nadjemadjas tazua, lemindjelj tua binanzuang (卑南庄), sinipaljavak tua taituting taiducin(台東郡). ka 1944 a caviljan tapuluq sa drusa a qiljas ita qadaw, sualapen a binancung sa sipatevelj ta taitudje (臺東街)(na sihu a kubung 326), masan tjaljavililjan a inumalj na ripung a sihu i taiwan a kinapangaljan a paljavak. kapuaming a maqaqeci, taitutji pavalitan tua ngadan a taitucen (臺東鎮). au aza izua angata binancung a paljavak patjatjaw vadaying, sipatevelj ta i taiducin a nakacalisian a i pasaviri a kadjunangan.

ka 1974 a caviljan aicu a taitucen paljavavaven masan hici, au sipatevelj a binan a guan, puyuma (南王), vukang (富岡), yanwan (岩灣), sinyan (新園), tjinsin (建興), nanlung (南榮), kadjipun (知本), vungtin (豐田), kasavakan (建和) a matapuluq a qinaljan a pasa ta valangaw. a paqepu tu djemalun tu puluq a kudraw a caucau, sikamasan a kabinan a mula ika nua sebinan. au tjaemusiluyan za nasebinan a gukusiu i taitu king a kadjunangan, avan nusiselapay a kinanguaqan a hici. ka tjaivililjanga aza a sebinan gilisiu patjavat a mataiping a qinaljan, ka 1992 a caviljan tapuluq kata drusa a qiljas puluq sa unem a qadaw, tazua za paka navalj nuakisiya a djaljan a binan a ljaljevavavan pavalitan tua taitu atalasi a disiaba (ka 2001 a cavilj pavalitan siqivuan tu taitu disiaba).

paljavak tua kadjunangan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

izua tapuluq saka tjelu a mula imaza.  

行政區劃 sepaljavak
臨海地區(卑南溪至東海岸)3村: makaljaving tua ljavek (izua tjelu a mula)
利吉村(利基利吉) dikidiki a mula
富源村(海岸山脈地區) vuyung mula (ljaviljaving a gadugaduan)
富山村(加路蘭、杉原) vudavudak/vusan a mula
內陸北區(太平溪以北)5村: i viri a tjaljatalatj a kadjunangan (izua lima a mula)
賓朗村(檳榔樹格) alipay a mula
美農村(高台) minung a mula (tjavavaw lizuk a kadjunangan
初鹿村(初鹿部落/北絲鬮社) ulivelivek a mula
明峰村(初鹿牧場) danadanaw a mula (papuquzipan ta dubuc a kadjunangan)
嘉豐村(稻葉、山里) kalito'od/sanri a mula
內陸南區4村: i navalj a tjaljatalatj a kadjunangan (izua sepatj a mula)
太平村(卑南鄉行政中心) taiping a mula
泰安村(大巴六九部落) taian/tamalakaw a mula
利嘉村(呂家望) lika/likavung a mula
東興村(達魯瑪克/大南) dungsin/taromak a mula
知本地區(知本溪流域)1村: makaljaving tua djipun pana a kadjunangan (izua ita mula)
溫泉村(知本溫泉) katatipul a mula (djipun a ungesing)

caucau[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

cavilj caucau +:metjeruvu

-:mavekelj

(%)

1981 drusa kudrav sa sepatj a kuzulj sa sepatj a taiday sa drusa puluq a caucau (24,420 a caucau) -
1986 drusa kudrav sa drusa a kuzulj sa pitju a taiday sa sepatj puluq sa pitju a caucau (22,747 a caucau) -6.9%
1991 drusa kudrav sa ita a kuzulj sa lima a taiday sa tjelu puluq sa sepatj a caucau (21,534 a caucau) -5.3%
1996 drusa kudrav sa unem a taiday sa siva puluq sa siva a caucau (20,699 a caucau) -3.9%
2001 drusa kudrav sa lima puluq sa pitju a caucau (20,057 a caucau) -3.1%
2006 ita kudrav sa alu a kuzulj sa pitju a taiday sa sepatj puluq sa lima a caucau (18,745 a caucau) -6.5%
2011 ita kudrav sa alu a kuzulj sa lima puluq sa lima a caucau (18,055 a caucau) -3.7%
2016 ita kudrav sa pitju a kuzulj sa sepatj a taiday sa sepatj puluq sa tjelu a caucau (17,443 a caucau) -3.4%

guciu[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

sazazatj guciu
1 sangasangasan   簡景國
2 sikamasanmusalj 許珍令
3-4 sikamasan tjelulj katua sikamasan simatjelj   賴萬成
5-6 sikamasan limalj katua sikamasan nemelj 王俊懋
7 sikamasan pitjulj 李添登
8-9 sikamasan valulj katua sikamasan sivalj 洪文泰
10-11 sikamasan simuluq katua sikamasan simuluq saka ita 邱慶華
12-13 sikamasan simuluq saka drusa katua sikamasan simuluq saka tjelu 張卓然
14-15 sikamasan simuluq saka sepatj katua sikamasan simuluq saka lima 張清忠
16 sikamasan simuluq saka unem 吳信義
17-18 sikamasan simuluq saka pitju katua sikamasan simuluq saka alu 許文獻 (tucu)

sinupuan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

gaku na kutjung
gaku na kutjung a ulivelivek
gaku na kukumin
gaku na kukumin a taiping (太平)
gaku na kukumin a danan (大南)
gaku na kukumin a a’lripay
gaku na kukumin a katatipul
gaku na kukumin a likavung
gaku na kukumin a dungcen (東成)
gaku na kukumin a ulivelivek
gaku na kukumin a ulivelivek i sanri (山里)
gaku na kukumin a vusan (富山)
gaku na kukumin a vusan (富山) i litji (利吉)
gaku na kukumin a vusan (富山) i vuyung (富原)

nasidjaravacan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

kisiya a djalan
taiwan kisiya kanriki
a kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i taitu
disiaba i sanri (山里)
qetjung nua gadu a djalan i sanri (山里)
kunglu
masansivalj a djalan i taiwan
masansivalj a yi (乙) a djalan i taiwan
masansimuluq sa ita a djalan i taiwan
masansimuluq sa ita a yi (乙) a djalan i taiwan
vinaciqan ta djalan
itaiday siva puluq sa sepatj a vinaciqan  
itaiday siva puluq sa pitju a vinaciqan   

kivangavangan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

初鹿牧場 papuquzipan ta dubuc a kadjunangan
知本溫泉 djipun a ungesing
達魯瑪克紀念碑 taromak pinapukining a pinakeljang
杉原海水浴場 (美麗灣) sanyin iljavek a kivangavangan
白玉風景區 izua kasiw kata hana a kakivangvangan na caucau i baiyu

racev[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

釋迦 qamuljumulju
枇杷 biwa
茶葉 utja
高接梨 nasi

namakeljang a caucau[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]

amit kulilay (rusenasenai)
saya kulilay (rusenasenai) (ti 張惠春)
alines (rusenasenai) (ti 黃美珍)
samingad blubluone (rusenasenai) (ti 紀曉君)
auli blubluone (rusenasenai) (ti 紀家盈)
badai (semanvecik ta bulabulay a sapitj) (ti 巴代) 

kasizuan[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]