Ji’an
| djian
(吉安鄉) | |
 | |
| na tjaivavaw a sihu a kinapangaljan a paljavak | kalingu king |
| sicuayanga a ngadan | cikasuan(七腳川), yushinu(吉野), dulan(荳蘭) |
| sepaljavak | tapuluq saka alu a mula, lima taiday sa drusa puluq sa pitju a talingan |
| sihu
-guciu -remasudj a kilalaing takakudan a pacaqan -qinati a hulic a sihu |
-游淑貞(pacun ta guciu na djian) -nasedjian a gukusiu -daihiyukay na djian |
| pulingetjan nua kadjunangan | 65.2582 km² |
| kinamamamawan tua vavavan nua gadu | itaiday sa puluq a maru vavavan tadjekuacan (110m) |
| caucau
-pipenuljatan na caucau-papu ngadan tjai sangasangas -paljingan |
-alu kudrav sa tjelu kuzulj sa lima taiday sa puluq sa drusa a caucau (83,512)(2021 a cavilj tjelu a qiljas) -masanmusalj -tjelu kudrav sa drusa kuzulj sa alu taiday sa tapuluq a paljingan(32,810) |
| sasupuan na yubinkiuku/yuzeng | 973 |
| pukeljang a venecikan na takakudan a umaq a sihu | 10015050 |
| tjuljivar ta guan | hualien hici, siulin, zuvung |
djian gu(’inamizukuan：cikasuan；pinairangan：Kiat-an-hiong；nginaingayngan：gidˋ onˊ hiongˊ/gid onˋ hiongˋ）i maza i pasakacedas a viri tua taiwan a kaliku king, a i viri nakidjekec tua hualien hici, a i tjaikacedas na kicevung tua taipingyan, pasamaza i ledepan kicencen ta i siulin, a i navalj kicaing tua i suvung gu. izua tu alu a kudraw sa sepatj a kuzulj a caucau, avan nu sikamasan musalj a tjuruvuan a kinateveteveljan na caucau. tjaljatjuruvuruvuan uta tua na sikataqaljan a gu i taiwan.
kasitucuan a caviljan, aza kalingu kingsihu kata taikai a kipuvarung tu papirazek tua i pasanavalj a djian, mavan a kinateveteveljan nua mareka kuba tucu, izuanga a makakaizuazua a kakivangavangan, izua tatekelan ta kafee, papacunan ta iga, nu pakalingdjelj tua imaza i huilan a hici, kimaya tja papamaw a mirazekan ca i navalj kata kaledep nua djian, sa pakacu tua sikamanguwaqan.
kadjunangan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]a gadugaduan a kadjunangan nua i djian izua a qevas 15%, a tjeza a 85% avan za djian a pana kata muka a pana a siqaljudjan a vudavudasan masan lizuk. tjaljeqaca tu seljenguaq a pinukadjunangan, a kalevelevan semezan tu kemaledeledev. a pakata sikataqaljan izua matjasepatj a zukuan, pairang, haka, ciyukuk kata kacalisian. tjalja mirazekan a pakata nugiu kata kuba, masan tadjalan a mirazek imaza kata hualien hici. a pakata djian a caucau, a izua kinasi tua sicuayan a gukusiu, sitjaisangasan a hici a palingulj kata i pasa hualien hici, avananga vaquan a hici. izua dungcang, beicang, nancang, yicang, yicang, taicang, cinvung, renli, yungan kata senan a mula. izua lima kudraw kata sepatj a kuzulj a caucau, mavan qemavas tu 60% pakata penuljat a caucau i kalinkuking. lja pazangal a kakavelian a umaq i hualien hici saka tjuruvu a cuacau imaza, sika a pasataljiqacain tua kaizuanan. a pinaljavakan a i pasakaledep kata pasanavalj nua djian gu, avan a lizulizuk, tjaliaw a semancan, saka tjamavekelj a caucau izua. a kai ’inamizukuan kata nginaingayngan.
cinalivatan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]aza djian gu na amizuku a kakaizuanan, ka sicuayan a pinaka “cikasuan”, aza a imi ’inamizukuan “liaw a kasivan (cikasoyay) a kadjunangan” aya. avan a sepaljavak tua 南勢阿美族 izua cikasuwan(七腳川), lidaw(里漏), natawran(那荳蘭), pukpuk(簿簿) a mareka qinaljan a kadjunangan. ka ripung a djiday, tjaivililj ta cidjawcuan a marivuan, masuvur a cidjawcuan a qinaljan. ka 1910 a caviljan, aza ripung sihu pakerengen ta ripung caucau patje maza i kalinku kata valangaw a kadjunangan, saka lemingdjelj ta djiye(吉野) mula i mamaw ta kadjunangan a cidjawcuan mula. au izua matjatjelu a qinaljan, kungcian(宮前), cinsui(清水) kata cauven(草分) ka 1920 a caviljan, pavalitan tua drusa a ci(區), djiye ci kata pinye(平野) ci. ka 1937 a cavilj, djiye ci pavalitan lemintje ta djiye zuang(庄), sipavecik pakalingukangting kalingudjin sa pucapilj. saka kapuamin a maqaqeci, lemintje djiye guan i kalinkuking, lja sa ripung aravac aya, ka 1948 a caviljan pavalitan ta djian gu, a patjetucu a kinipungadan.
kemasi 2020 a caviljan puluq sa drusa a qiljas, izua 83,507 a cuacau i maza, aza kinatjuruvuan a caucau izua 1,280 a caucau /km², avan tjatjuruvuan kata masansikapitjulj a mavalidan pakata guan i taiwan.
lja aza kuisan(龜山) guan pavalitan tua kuisan ci i tawyan hici, djian guan masan ta tjuruvuan a guan, saka tucu avan ta masansikanemelj a qinaljan, avan tauta masansikasimuluq saka pitju pakata caucau a kinapangaljan a paljavak.
| cavilj | caucau | +:metjeruvu
-:mavekelj (%) |
| 1981 | sepatj kudrav sa siva a kuzulj sa unem a taiday sa alu puluq sa ita a caucau (49,681 a caucau) | - |
| 1986 | lima kudrav sa lima kuzulj sa siva taiday sa drusa a caucau (55,902 a caucau) | +12.5% |
| 1991 | unem kudrav sa tjelu kuzulj sa drusa puluq sa tjelu a caucau(63,023 a caucau) | +12.7% |
| 1996 | pitju kudrav sa ita kuzulj sa tjelu a taiday sa pitju puluq sa sepatj a caucau (71,374 a caucau) | +13.3% |
| 2001 | pitju kudrav sa unem kuzulj sa siva taiday sa lima puluq sa tjelu a caucau(76,953 a caucau) | +7.8% |
| 2006 | pitju kudrav sa alu a kuzulj sa pitju a taiday sa tjelu puluq sa siva a caucau (78,739 a caucau) | +2.3% |
| 2011 | alu kudrav sa sepatj taiday sa unem puluq sa sepatj a caucau (80,464 a caucau) | +2.2% |
| 2016 | alu kudrav sa tjelu a kuzulj sa unem a taiday sa lima puluq sa unem a caucau (83,656 a caucau) | +4.0% |
caucau a mapavalitan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]kemasi 1981 a caviljan a caucau matjuruvu a caucau a ljemita a cavilj, amin ka 2004, 2005, 2018, 2020 ca sepatj a caviljan nameljiateku, aza 35 a caviljan nameljiavavaw.
qepuing a lima cavilj (2015-2020) tja metjuruvu tu 267 a caucau, nu teveljeng nametjuruvu tu 0.32％, a sika liavan itua kalingu 13 a a kinapangaljan a paljavak, pasakacedas penuljat a kana guan ta sitjuruvuan masandrusa(tja keri ta siulin), sika mirazekan ta caucau, niban ta i kalingu, i kacedasan masanlima a liawvan.
| sazazatj | guciu |
| sangasangasan | 謝琳淼 |
| sikamasanmusalj | 劉阿乾 |
| sikamasan tjelulj | 謝琳淼 |
| sikamasan tjelulj kata sikamasan simatjelj | 廖木桂 |
| sikamasan limalj kata sikamasan nemelj | 陳正和 |
| sikamasan pitjulj kata sikamasan valulj | 吳金安 |
| sikamasan sivalj | 邱日祥 |
| sikamasan simuluq kata sikamasan simuluq saka ita | 徐永滿 |
| sikamasan simuluq saka drusa kata sikamasan simuluq saka tjelu | 徐松海 |
| sikamasan simuluq saka sepatj kata sikamasan simuluq saka lima | 田智宣 |
| sikamasan simuluq saka unem kata sikamasan simuluq saka pitju | 黃馨 |
| sikamasan simuluq saka alu (tucu) | 游淑貞 |
paljavak tua katjunangan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
| mula | pulingetjan nua kadjunangan (km2) |
paljingan | caucau (2019 a cavilj 3 qiljas) |
mavalidan a caucau caucau/km2 |
|---|---|---|---|---|
| djian
吉安 |
4.121 | 2,434 | 6,026 | 1,462.2 |
| kancen
干城 |
5.7 | 677 | 1,435 | 251.8 |
| renan
仁安 |
3.281 | 1030 | 2,635 | 803.1 |
| renli
仁里 |
2.4 | 2,723 | 6,895 | 2,872.9 |
| renhe
仁和 |
2.8 | 1,934 | 4,995 | 1,783.9 |
| taicang
太昌 |
4.98 | 1,631 | 4,286 | 860.6 |
| beicang
北昌 |
2.5 | 3,385 | 8,841 | 3,536.4 |
| yungan
永安 |
2.41 | 1,870 | 4,687 | 1,944.8 |
| yungsin
永興 |
2.104 | 1,238 | 3,261 | 1,549.9 |
| kuanghua光華 | 6.351 | 892 | 2,180 | 343.2 |
| yicang
宜昌 |
1.8 | 1,765 | 4,677 | 2,598.3 |
| dungcang東昌 | 3.7 | 2,428 | 6,174 | 1,668.6 |
| nancang南昌 | 1.811 | 1,811 | 4,901 | 2,706.2 |
| nanhua
南華 |
5.424 | 650 | 1,757 | 323.9 |
| senan
勝安 |
2.568 | 2,259 | 5,787 | 2,253.5 |
| vusin
福興 |
6.2 | 1,242 | 3,349 | 540.2 |
| cinvung
慶豐 |
2.3 | 2,963 | 7,739 | 3,364.8 |
| dawsiang稻香 | 4.808 | 1,338 | 3,709 | 771.4 |
| djian guan | 65.2582 | 32,288 | 83,365 | 1,277.5 |
izua pairang, haka, ciyukuk, amizuku kata turukuzuku. namaqaqeljiqeljing namarkiljivaljivak a taqinaljanaljan, izuazua a kakudanan niamadju, ika nasetevelj kata pairang a kakudanan. saka temalidu aravac a kakudanan a qinaljan imaza.
ka 16 a caviljan, izuanga pairang na kiciul ta gungkang a mamaza i djian a qemuma, kiracev. ka 1874 a caviljan, ti senpaucen(沈葆楨) kipuvarung tua sihu tu semandjalang ta makacedas, kamaqatianga a ljitaladj, qivu tua kemasi tailik paka ljaviljaving a kacedasan manavalj a caucau tu patjavat a semamaza, kata ripung djiday, kemasi taiwan kaledepan a napatjavat a ninpu, nugiw kilevuci a mamaza i kacedas, avan nusika pairang tjalja tjuruvuan a zuku, aza pinairangan masan nasi palingraku kata i sasaw a kai.
ka 1812 a caviljan, ti lihen(李亨) kata ti zuangzau(莊找) cemiyur ta pairang, haka a caucau tu patjavat a kemasi kemalan(噶瑪蘭) a tjeljaving a patje cilay lizu italadj. aicu rikisi mavan ca sangasangasan a vecik pakata pairang sema i kalingu, sika patagilj qemuma imaza a haka. ka ripung a djiday, a ripung a reminlin a patjavat ta qinaljan, izua tjuruvu a haka ninpu kata nugiw a semamaza i kacedas. tiamadju tjatjuruvu kemasi tauyen(桃園), sinzu(新竹) kata miawli(苗栗), ninpu na ripun temalem ta paulin. ka 1980 a cavilj, maqati pakazua kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i pasa viri, saka mirazek ta djian guan, izua tjuruvu a haka semamaza. tucu, djian guan masan ta tjatjuruvuanga a haka a qinaljan nua i kalinkuking.
ka 1949 a caviljan, aza kumintang makilu a kiqeci ta kiusantu, kemasi tailik a gaisiuzing kata sividay kilevuci a semamaza i hualien a kitju umaq, tiamadju sedjel a nasividay. lja za i hualien kaizuanan na mapeljuq anga, sika cemikel a pasa djian gu i navalj tua kuanghua(光華) a qinaljan, katua imaza i muka pana pasakacedas a kadjunangan a kemaizuangan.
kacalisian
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]aza i kalinkuking tjalja tjuruvuan a amizuku i djian, izua 15,273 a kacalisian, naqemavas tua kalinkuking nakacalisian a caucau 12.73％ (107 a caviljan pitju qiljas a sinupu). au tjalja tjuruvuan a amizuku kimaya 12,219 a caucau, a zumanga avan za ripung a djiday a kemasi siulin gu setavun(斯達岸) kata cinsui qinaljan sinavuta a patjavat a pasataluku. kimaya 1,922 a caucau, tucuanga izua sebunun kata maretimalji a zuku kimaya 1,132 a caucau nasemamaza kitevelj.
puluq a siva a ainaljan naseamizuku
izua lidaw(里漏部落), taraca(達拉贊部落), isawalian pahikukian(仁安部落), isaetipan pahikukian(仁和部落), atonan(阿都南部落), cikeliwan(歌柳灣部落), citekudan(小台東部落), kungkung(大鼓部落), mabuwakay(南華部落), hacining(干城部落), cikasuwan(七腳川部落), sirakesay(永安部落), sarad(撒樂部落), fulufuluan(勝安部落), alang miyamay(慶豐部落), buner(宜昌部落), natawran(那荳蘭部落), pukpuk(簿簿部落), ciyibangcalay(吉野汎扎萊部落).
turukuzuku
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]sepatj a qinaljan naseturukuzuku
izua ciripunan(慶豐部落), alang kiyumi(福興部落), alang mkibuhw(南華部落) kata alang gnaalu(博愛新村部落) a qinaljan.
nasidjaravacan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]djian gu imaza i pasakacedas a viri a kalingku a sema taitu sevesevec a lizulizuk a kadjunangan tua taiwan a kalingu king, a i viri nakidjekec tua hualien hici, a i tjaikacedas na kicevung tua taipingyan, a pasamaza ledepan kicencen ta i siuling gu, a i navalj kicaing tua i suvung. lja demut ta hualien hici, seljenguaq a nasidjaravacan, izua kisiya a djalan, basu a kalingu, masansivalj a djalanan i taiwan kata masansimuluq sa ita a djalanan i taiwan pakamaza. izua a disiaba i djian. pakata basu izua masansivalj a djalanan i taiwan, masansivalj a bin(丙) a djalanan i taiwan, masansimuluq sa ita a djalanan i taiwan kata kalingu sevesevec a lizulizuka djalanan kemasi disiaba i kalingu, au izua alu a pubasuan, aza caucau maqati itjen kisedjam ta utubay tu zidingsia a kemasi disiaba i kalingu patje djian guan.
| kisiya a djalan |
| taiwan kisiya kanriki |
| a kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i taitu |
| disiaba i djian (吉安) |
| basu |
| basu a kalingu |
| basu a tairuku |
| basu a ding dung |
| basu a sudu |
| basu a taipaq |
| basu a hici nua kalingu king |
| kunglu |
| masansivalj a djalanan i taiwan |
| masansivalj a bin(丙) a djalanan i taiwan |
| masansimuluq sa ita a djalanan i taiwan |
| masansimuluq sa ita a bin(丙) djalanan i taiwan |
| vinaciqan ta djalan |
| itaiday siva puluq sa tjelu a vinaciqan |
| sinupuan |
| pitja pazangal a situluan |
| na sihu kalingu a pakisumalji kakituluwan a gaku |
| kaucung a gaku |
| kuzing santen(上騰) kaucung a gaku |
| gaku na kutjung |
| gaku na kutjung a djian |
| gaku na kutjung a huaren(化仁) |
| gaku na kutjung a yicang(宜昌) |
| gaku na kukumin |
| gaku na kukumin a djian |
| gaku na kukumin a huaren |
| gaku na kukumin a taicang(太昌) |
| gaku na kukumin a beicang(北昌) |
| gaku na kukumin a kuanghua(光華) |
| gaku na kukumin a yicang |
| gaku na kukumin a nanhua(南華) |
| gaku na kukumin a dawsiang(稻香) |
djian gu imaza a kadjunangan avan za djian a pana kata muka a pana siniqaljud vudavudasan masan lizuk. tjaljeqaca tu seljenguwaq a kadjunangan, saka izua tu lima kuzulj a marutarauljan maqati a masengseng taquma. avan ta sinika pazangal nua lami pakata kalinku king. izua paday, vurasi, siak, vuday, aljualju a kamangulj, kucay, vasa, ngaingaw na hayatuli, karasina kata kudamunu. au pakata vasa masansikmatjelj a tjaliaw a sinitalem a racev i taiwan. pakata ngaingaw na hayatuli avan tjaljaqacavan a tinaleman a kadjunangan, a sinitalem a kadjunangan qemavas 43% i taiwan.
kuanghua kuba (光華工業區)
zunghua kuba pakata qadupu (中華紙漿)
kivangavangan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]
.jpg)
.jpg)
| 芋頭 | vasa |
| 玫瑰 | bara vuciyar |
| 蘭花 | kutjiurang |
| 韭菜 | kucay |
| 甜椒 | aljualju a kamangulj |
| 龍鬚菜 | ngaingaw na hayatuli |
| 芥菜 | karasina |